بذر تره یا پیازچه فرنگی، سبزیجات ریشه‌ای از خانواده پیاز است که ساقه‌های سفید و لطیفی تولید می‌کند و طعمی ملایم‌تر از پیاز دارد. کاشت تره از بذر نیاز به کمی صبر دارد، اما نتیجه آن بسیار خوشایند است.
نحوه کاشت بذر تره در گلدان و باغچه
نکات کلی برای کاشت تره:
- زمان مناسب: تره یک محصول فصل خنک است و بهترین رشد را در آب و هوای معتدل دارد. جوانه‌زنی ممکن است کمی طول بکشد (حدود ۷ تا ۱۴ روز).
- خاک: تره خاکی حاصلخیز، غنی از مواد آلی و با زهکشی بسیار خوب را ترجیح می‌دهد. pH خاک ایده‌آل ۶.۰ تا ۷.۰ است.
- آبیاری: خاک باید همواره مرطوب باشد اما هرگز غرقاب نشود.
کاشت تره در گلدان (برای شروع نشاء):
اکثر باغبان‌ها ترجیح می‌دهند بذر تره را در داخل خانه یا گلخانه نشاء کنند و سپس به باغچه منتقل کنند، چون دوره رشد طولانی‌تری نسبت به سایر سبزیجات دارد.
- انتخاب گلدان یا سینی نشاء: از سینی‌های نشاء با سلول‌های عمیق یا گلدان‌های کوچک با عمق حداقل ۱۵ سانتی‌متر و دارای سوراخ‌های زهکشی کافی استفاده کنید.
- خاک مناسب: از یک ترکیب خاک مخصوص نشاء (Seed Starting Mix) سبک، استریل و با زهکشی عالی استفاده کنید.
- زمان کاشت: حدود ۸ تا ۱۲ هفته قبل از آخرین یخبندان بهاره در منطقه شما، بذرها را در داخل خانه بکارید.
- کاشت بذر: بذرها را به فاصله ۱ تا ۲ سانتی‌متر از هم و در عمق حدود ۱ سانتی‌متر بکارید. می‌توانید چند بذر را در هر سلول یا گلدان کوچک بکارید و بعداً قوی‌ترین نشاء را نگه دارید.
- آبیاری: پس از کاشت، خاک را به آرامی آبیاری کنید تا مرطوب شود. تا زمان جوانه‌زنی، خاک را همواره مرطوب نگه دارید. می‌توانید روی سینی را با یک نایلون شفاف بپوشانید تا رطوبت حفظ شود، اما روزانه آن را برای تهویه بردارید.
- نور و دما: گلدان‌ها را در محلی روشن (مثلاً نزدیک پنجره آفتاب‌گیر یا زیر چراغ رشد) با دمای بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد قرار دهید.
- انتقال نشاء: زمانی که نشاءها به قطر حدود مداد (حدود ۱۵-۲۰ سانتی‌متر ارتفاع) رسیدند، آماده انتقال به باغچه یا گلدان‌های بزرگ‌تر (برای کسانی که در گلدان نهایی پرورش می‌دهند) هستند. قبل از انتقال به باغچه، حتماً نشاءها را به تدریج با محیط بیرون عادت دهید (Hardening Off) برای حدود ۷ تا ۱۰ روز.
کاشت تره در باغچه (کاشت مستقیم بذر یا انتقال نشاء):
مرحله ۱: آماده‌سازی محل کاشت
- انتخاب مکان: تره به نور کامل خورشید (حداقل ۶ ساعت در روز) نیاز دارد. خاک باید بسیار حاصلخیز، غنی از مواد آلی و دارای زهکشی خوب باشد. قبل از کاشت، خاک را تا عمق حداقل ۳۰ سانتی‌متر شخم بزنید و مقدار زیادی کمپوست کاملاً پوسیده یا کود حیوانی پوسیده را با آن مخلوط کنید.
مرحله ۲: کاشت بذر یا نشاء
- کاشت مستقیم بذر:
- بذرها را پس از رفع خطر یخبندان شدید و گرم شدن نسبی خاک، مستقیم در باغچه بکارید.
- بذرها را در ردیف‌هایی با فاصله ۳۰ تا ۴۵ سانتی‌متر از یکدیگر بکارید.
- بذرها را در عمق ۱ تا ۱.۵ سانتی‌متر بکارید و هر بذر را با فاصله ۲-۳ سانتی‌متر از بذر دیگر قرار دهید.
- پس از کاشت، خاک را به خوبی آبیاری کنید.
- زمانی که جوانه‌ها به ارتفاع ۱۰-۱۵ سانتی‌متر رسیدند، آن‌ها را تنک کنید تا فاصله بین هر بوته تره به ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر برسد.
- انتقال نشاء (توصیه شده):
- برای کاشت نشاءهای تره، می‌توانید از دو روش استفاده کنید:
- روش معمول: نشاءها را در چاله‌هایی به عمق ۱۵-۲۰ سانتی‌متر بکارید. فاصله هر نشاء از نشاء دیگر در ردیف ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر و فاصله ردیف‌ها ۳۰ تا ۴۵ سانتی‌متر باشد.
- روش ترانشه (توصیه شده برای ساقه‌های بلندتر و سفیدتر): یک ترانشه (شیار) به عمق ۱۵-۲۰ سانتی‌متر حفر کنید. نشاءها را در کف ترانشه با فاصله ۱۵-۲۰ سانتی‌متر از هم بکارید. ابتدا فقط ریشه‌ها را با خاک بپوشانید. با رشد گیاه، به تدریج اطراف ساقه را با خاک پر کنید (این فرآیند “پای‌خاک‌دهی” یا “بلانچینگ” نامیده می‌شود).
- بعد از انتقال نشاء، بلافاصله آبیاری عمیق انجام دهید.
- برای کاشت نشاءهای تره، می‌توانید از دو روش استفاده کنید:
مرحله ۳: مراقبت و نگهداری
- آبیاری: خاک را همواره مرطوب نگه دارید. تره نیاز به آبیاری منظم دارد، به خصوص در دوره‌های خشکی.
- پای‌خاک‌دهی (Blanching): این مرحله برای تولید ساقه سفید و لطیف تره ضروری است. همانطور که گیاه رشد می‌کند، به تدریج خاک را دور ساقه انباشته کنید تا نور خورشید به آن نرسد. این کار را می‌توان با خاک، مالچ یا حتی لوله‌های مقوایی انجام داد. این فرآیند را هر چند هفته یکبار، تا زمانی که ساقه به اندازه دلخواه سفید شود، تکرار کنید.
- کوددهی: در اواسط فصل رشد، می‌توانید با یک کود متعادل یا کمپوست مایع، گیاهان را تغذیه کنید.
- کنترل علف هرز: علف‌های هرز را به طور مرتب حذف کنید، زیرا برای مواد مغذی با تره رقابت می‌کنند. مالچ‌پاشی نیز به کنترل علف هرز کمک می‌کند.
- حفاظت در زمستان (در صورت چندساله بودن): اگر می‌خواهید تره در زمستان نیز بماند، می‌توانید در مناطق سردتر یک لایه ضخیم مالچ روی آن بریزید.
مرحله ۴: برداشت
- تره معمولاً ۶۰ تا ۱۲۰ روز (حدود ۲ تا ۴ ماه) پس از انتقال نشاء یا ۴ تا ۶ ماه پس از کاشت مستقیم بذر، آماده برداشت است.
- زمانی که ساقه‌ها به قطر ۲.۵ تا ۵ سانتی‌متر (و حداقل ۲۰ سانتی‌متر طول، با احتساب قسمت سفید شده) رسیدند، آماده برداشت هستند.
- برای برداشت، با استفاده از یک چنگک یا بیلچه، خاک اطراف تره را شل کنید و سپس به آرامی کل گیاه را از خاک بیرون بکشید. می‌توانید ساقه‌ها را از نزدیک سطح خاک ببرید و ریشه‌ها را در خاک بگذارید تا شاید دوباره جوانه بزنند، اما این روش همیشه موفق نیست.
با رعایت این نکات، می‌توانید تره‌های باکیفیت و خوشمزه‌ای را هم در گلدان و هم در باغچه خود پرورش دهید!
